Người mắc bệnh tâm thần giết người có phải đi tù không? Cùng Luật Triệu Phúc tìm hiểu qua bài viết dưới đây!
1. Căn cứ pháp lý
- Điều 21 Bộ luật Hình sự 2015, sửa đổi, bổ sung 2017;
- Điều 123 Bộ luật Hình sự 2015, sửa đổi, bổ sung 2017;
- Điều 22 Bộ luật Dân sự 2015;
- Điều 586 Bộ luật Dân sự 2015.
2. Người đang mắc bệnh tâm thần giết người có bị truy cứu hình sự không?
Người đang mắc bệnh tâm thần giết người sẽ không bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo quy định tại Điều 21 Bộ luật Hình sự (sau đây gọi tắt là Bộ luật Hình sự), cụ thể: “Người thực hiện hành vi nguy hiểm cho xã hội trong khi đang mắc bệnh tâm thần, một bệnh khác làm mất khả năng nhận thức hoặc khả năng điều khiển hành vi của mình, thì không phải chịu trách nhiệm hình sự.”
Tuy nhiên, để xác định người đó có đang mắc bệnh tâm thần hay không (tức là có bị mất năng lực hành vi dân sự không) thì phải có kết luận giám định pháp y tâm thần của Tòa án theo quy định tại Khoản 1 Điều 22 Bộ luật Dân sự 2015, như sau: “Khi một người do bị bệnh tâm thần hoặc mắc bệnh khác mà không thể nhận thức, làm chủ được hành vi thì theo yêu cầu của người có quyền, lợi ích liên quan hoặc của cơ quan, tổ chức hữu quan, Tòa án ra quyết định tuyên bố người này là người mất năng lực hành vi dân sự trên cơ sở kết luận giám định pháp y tâm thần.”
3. Người đang mắc bệnh tâm thần giết người có bị đi tù hay không?
Nếu có kết luận giám định pháp y tâm thần cho thấy nghi phạm thực hiện hành vi giết người trong khi đang mắc bệnh tâm thần thì các cơ quan chức năng (Viện kiểm sát nhân dân hoặc tòa án) sẽ căn cứ vào kết quả này, đưa nghi phạm vào một cơ sở điều trị chuyên khoa để bắt buộc chữa bệnh mà không phải chịu trách nhiệm hình sự về hành vi giết người mình đã thực hiện.
Trong trường hợp người phạm tội đang mắc bệnh tâm thần (không có kết luận giám định pháp y tâm thần của Tòa án) nhưng không mất hẳn khả năng làm chủ hành vi mà chỉ bị hạn chế khả năng nhận thức, vẫn phải chịu trách nhiệm hình sự về Tội giết người quy định tại Điều 123 Bộ luật Hình sự. Tuy nhiên, người phạm tội có thể được áp dụng tình tiết giảm nhẹ là phạm tội trong trường hợp bị hạn chế khả năng nhận thức mà không phải do lỗi của mình gây ra.
4. Giết người nhưng từng bị bệnh tâm thần thì có bị truy cứu hình sự hay không?
Trường hợp người gây án đã từng mắc bệnh tâm thần, đã điều trị hoặc đang điều trị bệnh, nhưng tại thời điểm phạm tội lại hoàn toàn bình thường, có khả năng nhận thức và làm chủ hành vi của mình thì vẫn phải chịu trách nhiệm hình sự về Tội giết người quy định tại Điều 123 Bộ luật Hình sự. Đối với trường hợp này, Tòa án có thể quyết định đưa đối tượng vào một cơ sở điều trị chuyên khoa để bắt buộc chữa bệnh. Sau khi khỏi bệnh, đối tượng vẫn có thể phải chịu trách nhiệm hình sự.
5. Gia đình của người mắc bệnh tâm giết người thì phải bồi thường cho nạn nhân như thế nào?
Người mắc bệnh tâm thần nếu thực hiện hành vi giết người thì người giám hộ có trách nhiệm bồi thường thiệt hại thay cho người phạm tội, cụ thể tại Khoản 3 Điều 586 Bộ luật Dân sự 2015 có quy định về trường hợp phát sinh trường hợp bồi thường thiệt hại như sau:”Người chưa thành niên, người mất năng lực hành vi dân sự, người có khó khăn trong nhận thức, làm chủ hành vi gây thiệt hại mà có người giám hộ thì người giám hộ đó được dùng tài sản của người được giám hộ để bồi thường; nếu người được giám hộ không có tài sản hoặc không đủ tài sản để bồi thường thì người giám hộ phải bồi thường bằng tài sản của mình; nếu người giám hộ chứng minh được mình không có lỗi trong việc giám hộ thì không phải lấy tài sản của mình để bồi thường.”
Như vậy, nếu xác định được người mắc bệnh tâm thần giết người là người mất năng lực hành vi dân sự (có kết luận giám định pháp y tầm thần), người có khó khăn trong nhận thức, làm chủ hành vi thì gia đình người phạm tội có trách nhiệm bồi thường thiệt hại cho nạn nhân bằng tài sản của người bệnh tâm thần hoặc tài sản của mình.